Nie jest to kolejny horror o opętaniu w stylu tańszych produkcji z uniwersum "Obecności". "Rytuał" to film poważny, refleksyjny i zaskakująco skromnie opowiedziany, jak na produkcję z 85-letnim już Alem Pacino w głównej roli. I dobrze, bo właśnie ta powściągliwość daje mu siłę.
Al Pacino gra ojca Theophilusa Riesingera - postać autentyczną, słynnego niemiecko-amerykańskiego egzorcystę, który żył na przełomie XIX i XX wieku. Scenariusz zainspirowany jest najbardziej znanym przypadkiem opętania z jego udziałem (tzw. egzorcyzmy Anny Ecklund z 1928 roku). Wspomaga go młody, cierpiący po samobójczej śmierci brata, ksiądz Joseph Steiger (Dan Stevens), prowadzący parafię w klasztorze sióstr franciszkanek w małej miejscowości Earling w stanie Iwoa.
Sceny egzorcyzmów są zrealizowane z ascetyczną powagą: bez nadmiernych scen lewitacji, czy wykręconych kończyn. Film nie epatuje przemocą, nie straszy z zaskoczenia. Zamiast tego daje przestrzeń na niepokój: czym naprawdę jest zło? Czy Kościół w ogóle jeszcze wie, jak z nim walczyć? Co, jeśli opętanie to trauma, choroba, pustka, a nie Szatan z rogami? No właśnie to najważniejsze pytanie - jak rozróżnić chorobę psychiczną od demonicznego opętania?
David Midell (który również, wraz z Enrico Natale, odpowiada za scenariusz) sugeruje, że prawdziwe opętanie zaczyna się od duchowej pustki. A Pacino – choć gra zakonnika starego, wypalonego i zawieszonego między wiarą a wątpliwością – hipnotyzuje. Jego spojrzenie i milczenie robią więcej niż jakikolwiek krzyk. On nie podnosi głosu, nie unosi się, pozornie nie ma w nim w większości filmu emocji. W jednej scenie wypowiada po łacinie modlitwę. Cicho, jakby do siebie. Na sali kinowej zrobiło się wtedy tak cicho, że słychać było przewracanie stron modlitewników. Tego nie da się opisać, to trzeba zobaczyć.
Kompozytorzy muzyki: Jason Lazarus i Joseph Trapanese odwalili kawał dobrej roboty, nie ilustrowali, lecz towarzyszyli. Żałobne pianino, ambientowe plamy, cisza – nie straszyły, tylko pogłębiały poczucie niepokoju.
"Rytuał" to film, który zostaje z człowiekiem. Nie dlatego, że się go boisz. Bo nie boisz się jak w typowym horrorze. Ale boisz się, że historie o opętaniach i egzorcyzmach są prawdziwe, chociaż wydaje ci się, że to tylko jedno z oszustw religijnych. Ale czy aby na pewno?
To oczywiście nie jedyny film o egzorcyzmach, który trafił na ekrany kin w ostatnich latach. Ale niewiele z nich miało ten ciężar prawdy. Klasyczne "Egzorcyzmy Emily Rose" (2005), "Deliver Us From Evil" (2014) czy nawet "The Seventh Day" (2021) stawiają na spektakl. "Rytuał" tego nie robi. Nie krzyczy. Pyta. I nie daje prostych odpowiedzi.
Inne filmy o egzorcyzmach warte obejrzenia:
Egzorcysta (The Exorcist USA 1973)
Na wiarę. "Egzorcysta" Williama Friedkina (Leap of Faith USA 2019)
serial "Egzorcysta" (The Exorcist USA 2016
Egzorcyzmy Emily Rose (The Exorcism of Emily Rose USA 2005)
"Egzorcyzmy Anny Ecklund" (The Exorcism of Anna Ecklund Wielka Brytania 2016)
Horror Anneliese: The Exorcist Tapes (USA 2011)
"Exorcismus: opętanie Amy Evans" (Posesion de Emma Evans Hiszpania 2010)
"Egzorcyzmy dnia siódmego" ("The Seventh Day" USA 2021)
Egzorcyzmy Dorothy Mills (Dorothy Mills Francja/Irlandia 2008)
"The Devil and Father Amorth" (USA 2017)
Czuję się zachęcony. Na pewno pójdę do kina!
OdpowiedzUsuń